De Nikon P1000, een camera voor vogelaarsOverzicht
AlgemeenWe hebben er geruime tijd op gewacht, maar eind vorig jaar is de Nikon P1000 dan toch verschenen als “opvolger” van de P900.
Maar de laatste blijft zijn plaats naast de P1000 behouden wegens zijn kleinere afmetingen, het geringere gewicht en de gunstiger prijs. Er is over de P1000 al veel gepubliceerd waarbij vooral het grote zoombereik tot 125x de aandacht krijgt.
Door de grote afstand waarbij meestal is gefotografeerd zijn de opnamen als gevolg van luchttrilling vaak van matige kwaliteit zodat geen indruk van de werkelijke beeldkwaliteit wordt verkregen.In deze test besteed ik vooral aandacht aan de beeldkwaliteit afhankelijk van diafragma opening, brandpuntsafstand en ISO-waarde.
De testen zijn meestal uitgevoerd op vrij korte afstand waarbij ondulatie in de lucht is te verwaarlozen. Hoewel de beeldkwaliteit van meer factoren afhankelijk is, heb ik vooral aandacht besteed aan de beeldscherpte.
Contrast en kleurweergave zijn vaak achteraf in een geschikt beeldbewerkingsprogramma nog te corrigeren.
Met uitzondering van de P900 kunnen de camera’s ook opnemen in RAW kwaliteit. Soms is bij de RAW opnamen een nog iets betere kwaliteit mogelijk, maar lang niet altijd.
Bij het testen is een groot aantal opnamen gemaakt waarbij steeds de beste resultaten uit RAW en/of JPG zijn aangehouden.De testresultaten worden vergeleken met die van drie andere camera’s met groot zoombereik. Ik ben daarvoor dank verschuldigd aan Foto Konijnenberg (sinds kort Kamera Express) die de Nikon P900 en de Sony RX10 IV ter beschikking stelde.
In enkele gevallen heb ik de resultaten ook vergeleken met die van de spiegelreflex Canon EOS 7D Mk2 met een 100-400 mm. objectief en verder met de Fujifilm F50fd gekoppeld achter een KOWA TSN 823 telescoop met 50x WW oculair.
Met digiscoping is een nog sterkere vergroting haalbaar maar de apparatuur moet daarbij steeds vanaf een statief worden gebruikt. Ook mijn Canon SX60 HS heb ik bij de vergelijking van de beeldkwaliteit betrokken.In dit verslag is alleen aandacht besteed aan de kwaliteit van foto-opnamen. Wellicht komen later de video mogelijkheden nog eens aan de orde.
De BeeldsensorMen verkrijgt de sterke vergroting voor een belangrijk deel door de sensor klein te houden. De Canon SX60 HS en de beide Nikons hebben een 1/2.3” sensor (6.17x4.55 mm²) terwijl de Sony RX10 over een 1” sensor (13.2x8.8 mm²) beschikt.
Een nadeel van de kleine sensor is de duidelijker optredende ruis waardoor o.a. het achteraf scherpstellen problemen kan geven omdat daarbij ook de ruis wordt verscherpt.
Zoals hierna wordt beschreven zijn de kleine sensoren ook gevoeliger voor het verhogen van de ISO-waarde en het verkleinen van de diafragma opening.
De beeldscherpte, afhankelijk van de diafragma openingVerrassend is de invloed van de diafragma opening op de beeldscherpte. In afbeelding 3 zien we het verschil in resolutie bij de diafragmawaarden f4.0, f5.6 en f8.0. Alle camera’s met kleine sensor vertonen dit verschijnsel. De camera’s met grotere sensor zijn daarvoor minder gevoelig. Zo zijn de beelden van de Sony RX10, met een 1” sensor nog zeer acceptabel bij f8.
Het is dus belangrijk om bij de camera’s met kleine sensor steeds een zo groot mogelijke opening te gebruiken. Bij een diafragma voorkeuze dient men er op te letten dat bij het uitzoomen van de P1000 niet altijd de grootste opening wordt terug gezet en dat is erg hinderlijk. Geheel ingezoomd heeft de P1000 alleen de diafragmawaarde f8. Het objectief is daarbij dan ook wat “zacht tekenend”. In een daarvoor geschikt programma is het beeld achteraf vaak nog wel wat te verscherpen, maar wat er niet is kan natuurlijk ook niet worden verscherpt.
De beeldscherpte, afhankelijk van de brandpuntsafstandOm het verschil in resolutie zichtbaar te maken zijn de testkaarten in afbeelding 4 op hetzelfde formaat afgedrukt. Bij elke camera is steeds de maximale brandpuntsafstand ingesteld bij de grootst mogelijke diafragma opening en ISO 100. In dit testverslag zijn de werkelijke brandpuntsafstanden steeds omgerekend naar het 35 mm. equivalent.
Hierbij zijn de vier camera’s ook nog vergeleken met de spiegelreflex Canon 7D2 en met de bij digiscoping verkregen resultaten. In afbeelding 5 is de resolutie in grafiek weergegeven. De P1000 scoorde een fractie beter dan de P900 bij dezelfde brandpuntsafstand, maar dat kan binnen de gebruikelijke spreiding liggen. Van alle camera’s heb ik slechts één exemplaar kunnen testen zodat geen indruk kon worden verkregen van een eventuele spreiding in testresultaten.
De camera’s met grotere sensor (Canon 7D2 en de Sony RX10) hebben bij gelijke brandpuntsafstand uiteraard een betere beeldscherpte.Bij de P1000 is de resolutie bij F=3000 mm. en f8 slechts tweemaal zo hoog als bij F=1000 mm. en f6.3. Dat komt door de kleinere diafragma opening waarbij ook het contrast nog wat geringer is dan bij f6.3. Hetzelfde verschijnsel doet zich ook voor bij de andere camera’s met kleine sensor.
De beeldscherpte, afhankelijk van de ISO-waardeHet verhogen van de ISO-waarde heeft minder invloed op de beeldscherpte dan het verkleinen van de diafragma opening. De ruis neemt wel toe bij hogere ISO en ook daar is de invloed groter bij camera’s met kleine sensor. De ruis is achteraf wat te reduceren met een daarvoor geschikt programma zoals bijvoorbeeld “Neat Image” dat meer instelmogelijkheden heeft dan “Photoshop”. Ook het programma “Topaz Studio”, eventueel aangevuld met de optie “AI Clear”, geeft vaak goede resultaten. Maar er zijn natuurlijk meer programma’s voor het achteraf verbeteren van het beeld. Ik laat de camera’s het liefst niet zelf een verscherping of ruisreductie toepassen en zet ook de contrastweergave vrij laag zodat ik de correcties later zelf kan aanbrengen. Het opnemen in RAW geeft daarom soms betere resultaten dan in JPG.
De Close-Up mogelijkhedenMet de vier geteste camera’s is het goed mogelijk om dichtbij opnamen te maken. In afbeelding 7 is te zien op welke minimale voorwerpafstand bij een bepaalde brandpuntsafstand nog is te fotograferen.
Bij de Sony RX10 dient de brandpuntsafstand te liggen beneden ca. 150 mm. en de bijbehorende voorwerpafstand is altijd kleiner dan ca. 15 cm. De speelruimte bij de P1000 en de SX60 is aanmerkelijk groter. Met deze camera’s kan men met F=500 mm. nog opnemen op ca. 50 cm. afstand en dat is plezierig bij het fotograferen van schuwe insecten als bijvoorbeeld libellen.
Enkele andere belangrijke eigenschappen van de Nikon P1000De beeldstabilisatie werkt heel goed. Volgens Nikon zou het 5 stoppen in sluitersnelheid kunnen schelen. In dit testverslag zijn alleen de opnamen van de testkaart vanaf het statief gemaakt. De opnamen beneden F=1000 mm. uit de vrije hand en bij sterkere vergroting is de camera opgelegd. Bij de maximale vergroting F=3000 mm. was bij 1/250 sec. sluitertijd meestal geen bewegingsonscherpte waarneembaar.
Over de autofocus ben ik veel minder tevreden. Bij weinig licht en gering contrast blijft het objectief maar “pompen” om de juiste scherpstelling te vinden. Ik heb daardoor vaak opnamen gemist waarbij de vogel juist gunstig zat. Ook het fotograferen van vliegende vogels is bijzonder lastig. Vooral teleurstellend omdat ik de uitstekende AF van mijn Canon 7D2 met 100-400 mm. gewend ben.
Erg plezierig is de instelring rond het objectief waarmee de belichting gemakkelijk is bij te regelen als de camera is ingesteld op AF en op diafragma voorkeuze. De helderheid van de overigens uitstekende zoeker is daarbij redelijk goed te beoordelen tijdens het opnemen. Als de camera is ingesteld op handmatig focusseren kan men de ring gebruiken om scherp te stellen. Dat is heel fijn als onder bepaalde omstandigheden de AF niet werkt, bijvoorbeeld omdat er een takje voor het onderwerp zit of omdat het contrast te gering is. Deze instelring draait erg gemakkelijk en verdraait daarom vaak ongewild.
De accu van de P1000 wordt gewoonlijk opgeladen in de camera, die dan natuurlijk niet is te gebruiken. Vergeleken met mijn andere digitale camera’s is de accu van de P1000 vrij snel leeg. Mogelijk mede een gevolg van het energieverbruik bij het zoomen van het vrij zware objectief. Het verdient daarom aanbeveling één of meer reserve accu’s, eventueel met lader, aan te schaffen.
Om de RAW opnamen uit de P1000 te kunnen converteren waren er gedurende de testperiode nog weinig programma’s beschikbaar. Bij het testen heb ik daarom vooral gebruik gemaakt van Nikon’s eigen programma NX-D. Ook het gratis programma Easy2Convert werkt snel om de RAW bestanden om te zetten naar JPG.
Om de juiste instellingen te kunnen vinden moet men met de P1000 enige ervaring opdoen. Zelf gebruik ik bij diafragma voorkeuze o.a. de volgende instellingen:
1.Beeld formaat: 4608 x 3456 (4:3)
2.Beeld kwaliteit: RAW + Fine
3.ISO 100-800
4.Opname: Continu H (ca. 7 beelden/sec.)
5.Autofocus-Veldstand: Handmatig (spot)
6.Autofocus-Stand: AF-F Fulltime AF
7.Lichtmeting: Spot
8.Verscherping en contrast: Minimaal
9.Vibratie reductie: Normaal
10.Ruis onderdrukking: LaagDe stand “bird-watching” van het keuzewiel gebruik ik nooit omdat daarbij niet alle gewenste instellingen mogelijk zijn. De instelling “Continu H” is plezierig bij bewegende onderwerpen om later de beste opname te kunnen bewaren. Er worden maximaal 7 opnamen achtereen gemaakt waarbij het enkele seconden duurt voordat die op de geheugenkaart zijn weggeschreven.
In de tabel zijn een aantal technische gegevens, die de fabrikanten deels niet geven, ter vergelijking naast elkaar gezet.
Canon 7D Mk2+
100-400 mm.Sony RX10 IV Canon SX60HS Nikon P900 Nikon P1000 Fujifilm F50 fd KOWA
823+50xBrandpuntsafstand (mm) 100 - 400 8.8 - 220 3.8 - 247 4.3 - 357 4.3 - 539 400 - 1200 Brandpuntsafstand equivalent (mm) 161 - 640 24 - 600 21 - 1365 24- 2000 24 - 3000 1720 - 5160 Max. lichtsterkte 4.5 – 5.6 2.4 – 4.0 3.4 – 6.5 2.8 – 8.0 2.8 – 8.0 2.8 – 5.1 Min. beeldhoek (graden) 3.04 3.20 1.77 1.07 0.73 0.38 Min. beeldveld op 100 m (meter) 5.31 5.59 3.09 1.86 1.27 0.66 Sensor afmeting (mm²) 22.4 x 15.0 13.2 x 8.8 6.17x4.55 6.17x4.55 6.17x4.55 8.08 x 6.01 Aantal Mpix 20.2 20.1 16.1 16.1 16.1 12.0 Pixeldichtheid (pix/mm²) 60119 173037 573495 573495 573495 247113 Cropfactor 1.61 2.73 5.56 5.56 5.56 4.30 Hoogste resolutie (boogseconden) 2.79 3.20 2.15 1.82 1.18 0.86 Gewicht (gram) 2750 1093 665 900 1415 2450 Prijs (€) 3496.= 1699.= 429.= 529.= 1099.= --
Op korte afstand en een brandpuntsafstand van 600 tot 900 mm zijn de camera’s met grote sensor in het voordeel. De Middelste Bonte bleef gelukkig zo lang zitten dat ik met vier camera’s opnamen kon maken.De opnamen komen rechtstreeks uit de camera en zijn naderhand niet bewerkt.
Bij grotere opname afstanden geven de camera’s met langere brandpuntsafstand meer detail.
De volgende opnamen, gemaakt met de RX10 en de P1000, zijn bewerkt met Topaz. De bovenste opnamen geven het volledige beeld.
SamenvattingDe Nikon P1000 kent momenteel geen concurrenten, geen andere uit de vrije hand te bedienen camera haalt zo’n sterke vergroting.
Maar nogmaals:
Maar denk vooral niet dat daarmee alles mogelijk is.
De opnamen gemaakt op grotere afstand vallen vaak tegen als gevolg van het dikke pakket lucht waar doorheen is gefotografeerd.
Bovendien heeft de P1000 geheel ingezoomd de diafragmawaarde f8 en daarbij is de beeldkwaliteit niet optimaal.
Dat neemt niet weg dat er met deze camera opnamen kunnen worden gemaakt die met de andere nu geteste apparatuur niet mogelijk zijn.
De mooiste opnamen met de P1000 worden gemaakt op een zo klein mogelijke afstand met een zo groot mogelijke diafragma opening.Wie een Nikon P900 heeft hoeft deze camera niet gelijk voor een P1000 in te ruilen want de P900 is een stuk handzamer en het verschil in detailweergave is ook niet zo enorm groot. Wel heeft de P1000 een veel mooiere zoeker en bovendien de mogelijkheid om RAW bestanden op te nemen. Ook voor dichtbij opnamen werkt de P1000 wat plezieriger.
Wie meestal op kortere afstand fotografeert en er bovendien een groter bedrag voor wil neertellen, zou de aanschaf van de Sony RX10 IV serieus kunnen overwegen. De beeldkwaliteit van deze camera is bij gelijke vergrotingsmaatstaf duidelijk superieur. Het is een alternatief voor de veel duurdere combinatie spiegelreflex met teleobjectief. Gedurende de testperiode heb ik bijzonder veel plezier beleefd aan deze camera met zijn mooie zoeker.
De P1000 kan zeker nog worden verbeterd. Zo zou ik een veel betere autofocus wensen en een verbetering van het objectief in de uiterste tele-stand. Mogelijk dat de verdere ontwikkeling van de kleine sensor een aantal zwakke punten mede kan oplossen. Soms hangt de zaak op en reageert de camera op geen enkele knop. De enige remedie is dan het even verwijderen van de accu. Dit euvel hoor ik ook van andere gebruikers.
Ondanks deze punten van kritiek ben ik toch blij met mijn P1000 waarmee opnamen zijn te maken die eerder niet mogelijk waren. Een bijkomend pluspunt van de P1000 is nog dat hij soms de telescoop kan vervangen. De camera geeft ongeveer even veel detail als mijn ogen door de telescoop op 25x vergroting.
Ik weet dat het maken van een keuze bij de aanschaf van een camera een stuk moeilijker is dan bij die van een verrekijker omdat de laatste in een goed geoutilleerde winkel redelijk door vergelijking is te beoordelen. Hopenlijk heb ik met dit verslag de keuze voor u iets gemakkelijker gemaakt.
Om de mogelijkheden van de P1000 te demonstreren volgen hierna nog een aantal met deze camera gemaakte opnamen bij verschillende instellingen. Deze opnamen zijn achteraf bewerkt met Topaz Studio, AI Clear.
April 2019Jan Meijerink
Dit testverslag mag met schriftelijke toestemming van de auteur en met bronvermelding voor reclamedoeleinden worden gebruikt, mits het in zijn geheel wordt gepubliceerd.
